Eliza Nowak aplikant adwokacki
- obsługa prawna firm
- upadłości konsumenckie
- reprezentacja i prowadzenie spraw z zakresu prawa rodzinnego
Chcesz wiedzieć więcej o naszym zespole?
W przypadku ogłoszenia upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej (upadłość konsumencka), posiadany przez tę osobę majątek co do zasady wchodzi w skład masy upadłości. Jeśli zatem upadły posiada dom czy też lokal mieszkalny, stają się one częścią masy upadłości, nad którymi zarząd zaczyna sprawować syndyka masy upadłości. Składniki masy upadłości podlegają likwidacji zgodnie z przepisami ustawy prawo upadłościowe, a środki uzyskane następnie z tej likwidacji zostają przeznaczone na zaspokojenie wierzycieli.
Z pomocą dla upadłego w takiej sytuacji przychodzi art. 342a ustawy prawo upadłościowe, który przewiduje możliwość wydzielenia upadłemu z funduszów masy upadłości środków pieniężnych na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych upadłego, po utracie przez niego mieszkania bądź domu. Zaznaczyć trzeba, że jest to rozwiązanie o charakterze szczególnym, stosowane w wyjątkowych sytuacjach, w obliczu zagrożenia bezdomnością i braku innych źródeł sfinansowania nowego miejsca do zamieszkania.
Spis treści:
Zgodnie z art. 342a ustawy prawo upadłościowe, jeżeli upadły jest osobą fizyczną i w skład masy upadłości wchodzi lokal mieszkalny albo dom jednorodzinny, w którym zamieszkuje, a konieczne jest zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych upadłego i osób pozostających na jego utrzymaniu, z sumy uzyskanej z jego sprzedaży wydziela się upadłemu kwotę odpowiadającą przeciętnemu czynszowi najmu lokalu mieszkalnego w tej samej lub sąsiedniej miejscowości za okres od dwunastu do dwudziestu czterech miesięcy.
Jak wynika z powyższej regulacji, to po pierwsze, w skład masy upadłości musi wchodzić lokal mieszkalny albo dom jednorodzinny, będący oczywiście własnością upadłego. Możliwa jest również sprzedaż spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego w spółdzielni mieszkaniowej. Natomiast w skład masy upadłości nie wchodzi dom bądź mieszkanie, w którym upadły zamieszkuje przykładowo na podstawie umowy najmu czy też użyczenia.
Kolejnymi przesłankami, które muszą zostać spełnione łącznie są: zamieszkiwanie przez upadłego
w tymże domu bądź mieszkaniu oraz musi istnieć konieczność zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych upadłego i osób pozostających na jego utrzymaniu.
Pierwsza przesłanka tj. zamieszkiwanie przez upadłego w danym domu czy też mieszkaniu jest oczywista. Dom bądź mieszkanie, które ma zamiar zbyć Syndyk musi być faktycznie zamieszkiwane przez upadłego i zaspokajać jego potrzeby mieszkaniowe.
Druga z wymienionych przesłanek dotyczy konieczności zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych upadłego i osób pozostających na jego utrzymaniu. Innymi słowy jeśli taka potrzeba zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych nie zachodzi, wówczas upadły nie otrzyma środków pieniężnych. Ustawodawca nie zdefiniował także kręgu osób pozostających na utrzymaniu upadłego. Oczywiście może to być najbliższa rodzina (mąż, dzieci, rodzice itp.), ale doktryna przedmiotu wskazuje także, że mogą to być również osoby niespokrewnione z upadłym. Każdy taki przypadek Sędzia-komisarz, który będzie wydawał decyzję w przedmiocie wydzielenia środków pieniężnych, powinien ocenić indywidualnie, z pomocą opinii Syndyka w tym zakresie.
Wydzielenie upadłemu środków pieniężnych na zaspokojenie jego potrzeb mieszkaniowych następuje na wniosek samego zainteresowanego. Konieczne jest zatem złożenie wniosku o wydzielenie środków pieniężnych na wydzielenie potrzeb mieszkaniowych przez samego upadłego. Wniosek o wydzielenie kwoty na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych upadły składa do Sędziego-komisarza (nie syndyka) sądu właściwego, który wydał postanowienie o ogłoszeniu upadłości. Nie ma przewidzianego ustawowego terminu, w którym wniosek ten powinien zostać złożony. Z logicznego punktu widzenia wniosek najlepiej jest go złożyć bezpośrednio po sprzedaży przez syndyka domu bądź mieszkania (kiedy wiadome jest, jakie środki pieniężne znajdować się będą w masie upadłości). Wcześniej złożony wniosek, z uwagi na jego przedwczesność, mógłby zostać oddalony.
Wniosek musi spełniać pewne wymogi, w szczególności upadły powinien wskazać jakiej konkretniej kwoty się domaga, ze wskazaniem okresu, na jaki jej wydzielenie jest zasadne (w zakresie od 12 do 24 miesięcy). Konieczne jest precyzyjne uzasadnienie wniosku, w którym zostanie wykazane, że upadły spełnił wszystkie przesłanki określone w art. 342a ustawy prawo upadłościowe. Wniosek taki nie podlega opłacie sądowej. W przypadku składania przedmiotowego wniosku za pośrednictwem profesjonalnego pełnomocnika (adwokata bądź radcy prawnego) należy uiścić kwotę 17,00 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.
Sędzia-komisarz, rozpatrując wniosek złożony przez upadłego, bierze pod uwagę przede wszystkim takie czynniki jak: potrzeby mieszkaniowe upadłego, liczbę osób pozostających na utrzymaniu upadłego, sytuację majątkową upadłego i jego zdolność zarobkową, sumę uzyskaną ze sprzedaży lokalu mieszkalnego albo domu oraz opinię syndyka. Co istotne, pod uwagę Sędzia-komisarz bierze również interes wierzycieli, tak aby nie zostali oni nadmiernie pokrzywdzeni.
W przypadku wydania pozytywnego orzeczenia co do wniosku upadłego (a zatem wydzielenia mu środków pieniężnych) ostateczną wysokość wydzielanej kwoty jak i okres najmu na podstawie którego ta kwota została określona, wyznacza Sędzia-komisarz. Należy mieć na uwadze, że wydzielona kwota ma na celu zapewnienie upadłemu i osobom na jego utrzymaniu minimum egzystencji, jedynie niezbędne. Kwota ta nie musi jednak zapewniać poziomu lokalu mieszkalnego odpowiadającemu dotychczasowemu. Wydzielana kwota winna odpowiadać przeciętnemu czynszowi najmu lokalu mieszkalnego w tej samej lub sąsiedniej miejscowości. Kwotę wydzieloną wypłaca się upadłemu do rąk własnych lub na wskazany rachunek bankowy przed innymi wierzycielami biorącymi udział w postępowaniu upadłościowym, również tymi, których wierzytelności były zabezpieczone rzeczowo poprzez wpisy hipoteczne. Na wydane postanowienie sędziego-komisarza przysługuje upadłemu zażalenie.
Co do zasady, wypłata środków pieniężnych dla upadłego następuje po sprzedaży mieszkania bądź domu, kiedy to do funduszów masy upadłości trafią pieniądze ze sprzedaży. Istnieje jednak od tej reguły wyjątek. Mianowicie, zgodnie z art. 342a ust. 3 ustawy prawo upadłościowe, jeżeli fundusze masy upadłości na to pozwalają, a opuszczony przez upadłego lokal mieszkalny albo dom jednorodzinny nie został jeszcze zbyty, sędzia-komisarz może przyznać upadłemu zaliczkę na poczet tej kwoty.
Oznacza to, że stan funduszu masy upadłości musi zawierać środki pieniężne pozwalające na wypłatę takiej zaliczki, oczywiście z uwzględnieniem zabezpieczenia interesów wierzycieli. Należy również pamiętać, że jest to tylko zaliczka, a zatem jedynie odpowiednia część kwoty, która mogłaby zostać wydzielona po sprzedaży mieszkania. Regulacja ta daje możliwość upadłemu uzyskania zaliczki na pokrycie kosztów takich przykładowo jak kaucja, czy też pokrycie czynszu z góry za pierwszy miesiąc wynajmu mieszkania, które ma spełniać potrzeby mieszkaniowe upadłego. W takiej sytuacji również jest konieczne złożenie stosownego wniosku.
Regulację przewidzianą w art. 342a ustawy prawo upadłościowe należy ocenić pozytywnie, gdyż pozwala ona na uzyskanie przez upadłego pomocy w zaspokojeniu jego potrzeb mieszkaniowych. Utrata dotychczasowego mieszkania bądź domu wiąże się dla upadłego niewątpliwie z wielkim stresem i obawami o przyszłość swoją i swej rodziny. Uzyskanie części środków ze sprzedaży mieszkania lub domu pozwoli upadłemu chociaż przez jakiś czas na opłacenie czynszu najmu mieszkania
i przywrócenie stabilności finansowej. Jeśli zatem upadły spełnia przesłanki określone w art. 342a ustawy prawo upadłościowe, warto rozważyć złożenie wniosku o wydzielenie kwoty na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych.
Chcesz wiedzieć więcej o naszym zespole?
