Eliza Nowak aplikant adwokacki
- obsługa prawna firm
- upadłości konsumenckie
- reprezentacja i prowadzenie spraw z zakresu prawa rodzinnego
Chcesz wiedzieć więcej o naszym zespole?
Coraz większą popularnością jako sposób na walkę z długami, staje się ogłoszenie tzw. upadłości konsumenckiej, czyli profesjonalnie mówiąc – chodzi tutaj o upadłość osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej. Z roku na rok zwiększa się ilość ogłoszonych upadłości konsumenckich, a to za sprawą zrewolucjonizowania przepisów dotyczących upadłości konsumenckiej, gdyż celem ustawodawcy było umożliwienie jak najszerszej grupie osób zmagających się z długami w przejściu tej procedury i ich rzeczywistym oddłużeniu. Poniżej wyjaśniamy, kto może ogłosić upadłość konsumencką, w jaki sposób należy złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości, oraz co powinien on zawierać, jak i również jakie są najważniejsze skutki ogłoszenia upadłości konsumenckiej.
Spis treści:
Zdolność upadłościowa wiąże się oczywiście z możnością wystąpienia z wnioskiem o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Jest to zatem przesłanka warunkująca wszczęcie postępowania. Jak wskazuje sama nazwa omawianej instytucji, zdolność upadłościową do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej posiadają więc osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej. Wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej nie można zatem złożyć, jeśli prowadzi się jednoosobową działalność gospodarczą, jest się wspólnikiem w spółce cywilnej czy wspólnikiem w spółce partnerskiej, jak i również w przypadku bycia wspólnikiem osobowej spółki handlowej ponoszącym odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem.
Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 28 lutego 2003 roku - prawo upadłościowe, upadłość ogłasza się w stosunku do dłużnika, który stał się niewypłacalny. Przez pojęcie niewypłacalności rozumie się z kolei stan, w którym dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Ustawodawca w art. 11 ustawy prawo upadłościowe, wprowadza domniemanie, zgodnie z którym utrata zdolności ma miejsce przy opóźnieniach w płatnościach, które przekraczają 3 miesiące. Co istotne, obowiązuje przepisy nie wskazują minimalnej kwoty zadłużenia, którą trzeba posiadać aby skorzystać z tej instytucji oddłużeniowej jak i również minimalnej ilości wierzycieli. Dłużnik może posiadać zatem tylko jednego wierzyciela i jak najbardziej będzie mógł złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Bez znaczenia pozostają również źródła zaciągniętych zobowiązań (kredyty, pożyczki, zaległości podatkowej, długi za mieszkanie), ważne jest aby zobowiązania miały jednak charakter pieniężny.
Należy również mieć na uwadze, że złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej możliwe jest także, jeśli długi wnioskodawcy powstały, w całości bądź w części, w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Sądem właściwym do rozpoznawania spraw o ogłoszenie upadłości konsumenckiej są zawsze Sądy Rejonowe, a konkretniej wydziały gospodarcze zajmujące się sprawami upadłościowymi, gdyż nie każdy Sąd Rejonowy, który posiada wydział gospodarczy, jest jednocześnie sądem upadłościowym. Aktualnie wnioski o ogłoszenie upadłości konsumenckiej można składać do Sądów Rejonowych w następujących miastach: Wrocław, Jelenia Góra, Wałbrzych, Legnica, Bydgoszcz, Toruń, Lublin, Zielona Góra, Gorzów Wielkopolski, Koszalin, Szczecin, Poznań, Kalisz, Elbląg, Olsztyn, Kielce, Kraków, Bielsko Biała, Gliwice, Katowice, Częstochowa, Rzeszów, Białystok, Gdańsk, Opole, Radom, Warszawa, Łódź, Płock, Piotrków Trybunalski.
Wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej złożyć należy w sądzie właściwym dla głównego ośrodka podstawowej działalności dłużnika. Miejscem tym, w przypadku upadłości konsumenckiej, jest miejsce zwykłego pobytu dłużnika, a zatem miejscowość związana z głównym ośrodkiem życiowym dłużnika. Trzeba pamiętać, że nie zawsze miejsce zwykłego pobytu tożsame będzie z miejscem zameldowania. W przypadku wniesienia wniosku do niewłaściwego sądu, sąd ten przekaże wniosek właściwemu sądowi, o czym zawiadomi dłużnika. Zatem nawet jeśli w wyborze właściwego sądu nastąpi pomyłka, to wniosek ten trafi do odpowiedniego miejsca celem jego rozpoznania.
Od dnia 1 grudnia 2021 roku funkcjonuje Krajowy Rejestr Zadłużonych. Ustawodawca tworząc ten portal miał na celu przeniesienie całego postępowania upadłościowego do elektronicznego systemu. Tym samym, wszystkie wnioski i pisma składane w toku postępowania upadłościowo co do zasady należy składać właśnie za pośrednictwem tego systemu, co wymaga wcześniejszego założenia konta w portalu Krajowego Rejestru Zadłużonych. Istotne jednak, że dla osób wykluczonych cyfrowo nadal możliwa pozostaje opcja złożenia wniosku w formie papierowej, pod warunkiem jednak, że wniosek nie jest składany przez profesjonalnego pełnomocnika. W takiej sytuacji jak wskazuje praktyka, pracownik Sądu wprowadza dane wpisane w pisemnym formularzu w system, co jednak znacząco może wydłużyć postępowanie. Rekomendowane jest zatem składanie wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej za pośrednictwem systemu Krajowego Rejestru Zadłużonych.
Jeśli chodzi o elementy formalne wniosku, to należy przedstawić następująco:
Opłata sądowa od wniosku wynosi 30,00 zł. W przypadku składania wniosku przez profesjonalnego pełnomocnika, czyli radcę prawnego lub adwokata, dodatkowo uiścić należy opłatę skarbową od pełnomocnictwa w wysokości 17,00 zł.
Jak wspomniano już wcześniej, w przypadku posiadania długów pochodzących z prowadzonej działalności gospodarczej, przed złożeniem wniosku, należy zamknąć firmę i złożyć wniosek o wykreślenie z CEIDG. Na dzień składania wniosku osoba taka powinna mieć bowiem status konsumenta, czyli nie może prowadzić działalności gospodarczej. W praktyce możliwe jest więc złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej już następnego dnia po wyrejestrowaniu i ostatecznym zamknięciu prowadzonej dotychczas działalności.
Do wniosku dłużnik powinien załączyć oczywiście dokumenty potwierdzające stan zadłużenia (wyroki sądów; umowy pożyczek lub kredytów; pisma od komorników sądowych; wezwania do zapłaty; faktury VAT itp.), sytuację majątkową wnioskodawcy (przykładowo umowa o pracę bądź zaświadczenie od pracodawcy o uzyskiwanych dochodach).
We wniosku należy również uzasadnić przyczyny wystąpienia stanu niewypłacalności. Powinno się również wykazać, że niewypłacalność nie powstała wskutek umyślności lub rażącego niedbalstwa, a także nie została ono celowo spowodowana przez dłużnika. Co prawda na gruncie obowiązujących przepisów, sąd rozpoznający wniosek nie bada już czy oraz w jakim zakresie dłużnik wpłynął na powstanie stanu niewypłacalności, jednakże ma to istotne znaczenie na późniejszym etapie postępowania upadłościowego. Warto zatem już w samym wniosku o ogłoszenie upadłości precyzyjnie opisać przyczyny powstania stanu niewypłacalności i wykazać brak umyślności, rażącego niedbalstwa czy celowości spowodowania takiej sytuacji przez dłużnika.
Proszę pamiętać również, że każdy sąd upadłościowy ma własną praktykę wypełnienia i wskazywania informacji we wniosku o ogłoszenie upadłości. Możliwa jest zatem sytuacja, w której wnioskodawca zostanie wezwany do uzupełnienia wniosku, czy to w postaci doprecyzowania pewnych informacji czy przedłożenia określonych dokumentów.
Nie ma również w powszechnie obowiązujących przepisach terminu, w którym sąd upadłościowy powinien rozpoznać wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Rozpoznanie wniosku może nastąpić nawet po 2 tygodniach, jak i również po kilku miesiącach, na to wszystko składa się ilość wniosków złożonych w danym sądzie czy liczba pracowników. Niewątpliwie prawidłowe wypełnienie wniosku, a co za tym idzie, brak wyzwania przez sąd upadłościowy do przedłożenia wymaganych dokumentów czy tez wskazania innych informacji, ma wpływ na termin rozpatrzenia wniosku. Z tego też względu warto skorzystać z pomocy profesjonalnego pełnomocnika, który zadba o to, aby do sądu upadłościowego został złożony kompletny wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej.
Rozpoznanie wniosku o ogłoszenie upadłości następuje zasadniczo na posiedzeniu niejawnym. Sąd upadłościowy wydaje w tym przedmiocie stosowne postanowienie, w którym znajdują się między innymi takie informacje jak: dane upadłego, wezwanie wierzycieli do zgłaszania swoich wierzytelności czy wyznaczenie syndyka.
O ogłoszeniu upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej obwieszcza się ponadto w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.
Istotną rolę w postępowaniu po ogłoszeniu upadłości konsumenckiej odgrywa syndyk. W wielu przypadkach to właśnie od niego dłużnik dowie się, że wydano już postanowienie o ogłoszeniu jego upadłości, gdyż syndyk otrzymuje taką informację niezwłocznie od sądu upadłościowego.
Ogłoszenie upadłości konsumenckiej pociąga za sobą szereg konsekwencji. Poniżej przedstawiono najważniejsze z nich:
Jeśli chodzi o przebieg postępowania po ogłoszeniu upadłości to może się on różnić w zależności od okoliczności faktycznych konkretnego przypadku. Syndyk w pierwszej kolejności dokonuje ustalenia właściwego kształtu listy wierzytelności, zatem to po stronie wierzycieli leży powinność zgłoszenia swojej wierzytelności i jej wykazania. Syndyk oczywiście zawiadamia o ogłoszonej upadłości znanych mu wierzycieli upadłego jak i komorników sądowych, co do których posiada wiedzę, że prowadzą przeciwko upadłemu postępowanie egzekucyjne.
Syndyk przez cały okres trwania postępowania upadłościowego gromadzi w masie upadłości środki pieniężne, które następnie może przekazać na pokrycie kosztów postępowania bądź rozdzieli je wobec wierzycieli. Uprawniony jest on również do podjęcia działań likwidacyjnych majątku upadłego.
Jeśli dłużnik jest właścicielem nieruchomości, nieruchomość ta również wchodzi w skład masy upadłości, a syndyk jest uprawniony do jej sprzedaży, celem spłaty zadłużenia. Co istotne, z sumy uzyskanej ze sprzedaży mieszkania wydziela się upadłemu kwotę odpowiadającą przeciętnemu czynszowi najmu lokalu mieszkalnego w tej samej lub sąsiedniej miejscowości za okres od 12 do 24 miesięcy. Wysokość wyżej wskazanej kwoty określa sędzia-komisarz, który bierze pod uwagę potrzeby mieszkaniowe upadłego, w tym liczbę osób pozostających na jego utrzymaniu, zdolności zarobkowe upadłego, sumę uzyskaną ze sprzedaży mieszkania oraz opinię syndyka.
Jeśli chodzi o możliwości zakończenia postępowania upadłościowego to jest ich kilka. Sąd upadłościowy może ustalić plan spłaty wierzycieli, umorzyć zobowiązania bez ustalania planu spłaty wierzycieli czy też warunkowo umorzyć plan spłaty wierzycieli z uwagi na okresową niezdolność dłużnika do realizacji spłat. Należy mieć bowiem na uwadze, że głównym celem postępowania upadłościowego w przypadku konsumentów jest oddłużenie upadłego, jak i również możliwie wysokie zaspokojenie wierzycieli.
Co się tyczy planu spłaty, to jego projekt przedkłada syndyk sądowi upadłościowemu, aczkolwiek sąd nie jest związany stanowiskiem syndyka jak i upadłego, może zatem samodzielnie dokonać ustaleń co do planu spłaty wierzycieli. Sąd bierze pod uwagę w szczególności takie czynniki jak możliwości zarobkowe upadłego, sytuację osobistą i życiową upadłego, wiek i stan zdrowia upadłego oraz koszty życia, jakie ponosi upadły. Plan spłaty w istocie jest harmonogramem spłaty zadłużenia. Okres spłaty nie może być dłuższy aniżeli 36 miesięcy. Jeżeli jednak sąd upadłościowy uzna, że upadły doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa, plan spłaty wierzycieli nie może zostać ustalony na okres krótszy niż 36 miesięcy, może zaś trwać nawet do 84 miesięcy, czyli nawet 7 lat. Po zakończeniu realizacji planu spłaty przez upadłego, sąd upadłościowy wydaje postanowienie o stwierdzeniu wykonania planu spłaty wierzycieli i umarza zobowiązania upadłego powstałe przed dniem ogłoszenia upadłości, które nie zostały uprzednio spłacone w ramach planu spłaty bądź środków uzyskanych ze sprzedaży majątku upadłego.
W wyjątkowych przypadkach sąd upadłościowy może także odstąpić od ustalenia planu spłaty i umorzyć zobowiązania upadłego. Czynnikami usprawiedliwiającymi takie działanie może być sytuacja życiowa bądź majątkowa upadłego, która wskazuje, że jest on trwale niezdolny do dokonania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli.
Natomiast warunkowe umorzenia zobowiązań bez ustalania planu spłaty wierzycieli może mieć miejsce wówczas, gdy sąd upadłościowy stwierdzi, że niezdolność upadłego do dokonania jakichkolwiek spłat, w ramach planu spłaty wierzycieli, wynikająca z osobistej sytuacji upadłego nie ma trwałego charakteru. Sytuacja upadłego może zatem ulec poprawie, dlatego sąd upadłościowy umarza zobowiązania pod warunkiem, że w ciągu pięciu lat upadły lub któryś z wierzycieli nie złoży wniosku o ustalenie planu spłaty, gdy przeszkoda w spłacie ustanie.
Podkreślić należy, że umorzeniu nie podlegają wszystkie długi. Ogłoszenie upadłości konsumenckiej nie likwiduje długów wynikających między innymi z zobowiązań, których dłużnik nie ujawnił w czasie trwania postępowania upadłościowego; długów alimentacyjnych, długów wynikających z postępowania karnego (zadośćuczynienie, grzywna, obowiązek naprawienia szkody).
Upadłość konsumencka to niewątpliwie korzystne rozwiązanie prawne, dzięki któremu dłużnik może uwolnić się od części długów, a nawet ich całości. Ogłosić upadłość konsumencką może zarówno osoba posiadająca majątek, jak i osoba, które w ogóle go nie posiada. Należy jednak mieć na uwadze szereg konsekwencji jakie wywołuje ogłoszenie upadłości, które zostały powyżej opisane. Decyzja o ogłoszeniu upadłości powinna być zatem dobrze przemyślana, a nadto zasadność złożenia takiego wniosku zależy od okoliczności faktycznych danego przypadku. Zwrócenie się o pomoc do adwokata bądź radcy prawnego na pewno umożliwi przeanalizowanie zasadności złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, wyjaśnienie wszelkich wątpliwości oraz uzyskanie niezbędnej pomocy w przejściu całej procedury począwszy od złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości aż do prawomocnego zakończenia postępowania.
Chcesz wiedzieć więcej o naszym zespole?
