Organ egzekucyjny w toku prowadzonego postępowania egzekucyjnego, w myśl przepisów Kodeksu postępowania cywilnego uprawniony jest do prowadzenia egzekucji m. in. z innych wierzytelności przysługujących dłużnikowi, w tym z tytułu umowy zlecenia (art. 895 Kodeksu postępowania cywilnego i następne).
Umowa zlecenia, jako stosunek prawny uregulowana została w przepisach Kodeksu cywilnego (art. 734 Kodeksu cywilnego i następne), dlatego też nie odnoszą się do niej wprost przepisy Kodeksu pracy, w tym w szczególności przepisy regulujące kwotę wolną od potrąceń,a także przepisy Kodeksu postępowania cywilnego w zakresie egzekucji z wynagrodzenia za pracę (art. 880 Kodeksu postępowania cywilnego i następne).
Innymi słowy, wynagrodzenie dłużnika z tytułu umowy zlecenia jako ze zwykłej umowy cywilnoprawnej podlega zajęciu w całości.
Jednakże, w określonych okolicznościach istnieje możliwość ograniczenia zajęcia wynagrodzenia z tytułu umowy zlecenia. Możliwość taką dała zmiana przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, która weszła w życie 1 stycznia 2019 roku. Mianowicie, zgodnie z treścią art. 833 § 21 Kodeksu postępowania cywilnego:
do zajęcia wynagrodzenia dłużnika z tytułu umowy zlecenia, której celem jest zapewnienie utrzymania dłużnika albo stanowi jego jedyne źródło dochodu, stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu pracy regulujące sposób potrącania należności z wynagrodzenia oraz wprowadzające kwoty wolne od potrąceń (kolejno art. 87 i 871 Kodeksu pracy).
Zgodnie z treścią ww. przepisów potrącenie z wynagrodzenia dłużnika z
tytułu umowy zlecenia może zostać dokonane w następujących granicach:
1)w razie egzekucji świadczeń alimentacyjnych - do wysokości 3/5
wynagrodzenia;
2)w razie egzekucji innych należności – do wysokości 1/2 wynagrodzenia.
Kluczowy pozostaje natomiast art. 871 § ust. 1 Kodeksu pracy, zgodnie z którym wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia dłużnika z tytułu umowy zlecenia w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę,przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, zaliczki na podatek dochodowy, przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne.
Podkreślić należy, że ograniczenie wynikające z art. 871 § ust. 1 Kodeksu pracy nie ma zastosowania do egzekucji świadczeń alimentacyjnych. W przypadku egzekucji alimentów organ egzekucyjny uprawniony jest do zajęcia wynagrodzenia dłużnika z tytułu umowy zlecenia w wysokości 3/5 świadczenia.
Niezależnie od powyższego podnieść należy, że odpowiednie stosowanie art. 871 Kodeksu pracy możliwe jest tylko i wyłącznie do wynagrodzenia z tytułu umowy zlecenia, jeśli zajęte świadczenie spełnia ustawowe przesłanki świadczenia minimalnego w myśl art. 8a-8d ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę tj. m. in. zleceniobiorca składa zleceniodawcy oświadczenie o liczbie godzin przepracowanych w danym miesiącu, na potrzeby weryfikacji, czy uzyskał minimalną stawkę godzinową.
Przechodząc do kwestii praktycznych, po otrzymaniu zajęcia wynagrodzenia zleceniodawca (pracodawca) winien zwrócić uwagę w jaki sposób organ egzekucyjny sformułował zajęcie wynagrodzenia tj. czy dokonuje on zajęcia wynagrodzenia za pracę czy też wynagrodzenia z tytułu innych umów. Następnie, po zweryfikowaniu treści pisma, obowiązkiem zleceniodawcy (pracodawcy) jest przekazanie organowi egzekucyjnemu wynagrodzenia z tytułu umowy zlecenia. W przypadku braku odmiennych postanowień wynikających z zajęcia, zleceniodawca (pracodawca) zobowiązany jest do przekazania całej kwoty wynikającej z umowy. Zleceniodawca (pracodawca), jako podmiot trzeci w postępowaniu egzekucyjnym, nie jest uprawniony samodzielnie do dokonania jakichkolwiek ograniczeń.
Natomiast dłużnik, w wypadku dokonania zajęcia wynagrodzenia z tytułu umowy zlecenia, może złożyć organowi egzekucyjnemu oświadczenie, iż wynagrodzenie z tytułu umowy zlecenia, stanowi jego jedyne źródło dochodu. Po otrzymaniu ww. oświadczenia, organ egzekucyjny winien rozpatrzyć wniosek dłużnika oraz wydać stosowne postanowienie w myśl art. 833 § 21 Kodeksu postępowania cywilnego. O treści wydanego postanowienia organ egzekucyjny zobowiązany jest poinformować m.in. zleceniodawcę (pracodawcę) ograniczając jednocześnie wysokość dokonanego zajęcia. Do czasu otrzymania ww. postanowienia, zleceniodawca (pracodawca) co do zasady zobowiązany jest do przekazywania całej kwoty należnej dłużnikowi organowi egzekucyjnemu, zatem w interesie zleceniobiorcy pozostaje, aby jak najszybciej uzyskać postanowienie komornika.
Autorzy:
1. adwokat Maciej Siwka
2. prawnik Daniel Piekarz
