Co do zasady każde nasze roszczenie (z nielicznymi wyjątkami dotyczącymi np. prawa własności),
o którego zaspokojenie w odpowiednim czasie nie zadbamy przez podjęcie odpowiednich czynności może ulec przedawnieniu. Po upływie okresu przedawnienia i co do zasady na zarzut drugiej strony nie otrzymamy już ochrony prawnej, słowem sąd oddali nasze żądanie.
W celu przedłużenia terminu przedawnienia możemy podejmować czynności zmierzające do jego zawieszenia lub przerwania. Przerwanie biegu przedawnienia oznacza, że na skutek określonej czynności, termin przedawnienia biegnie od początku. Taką czynnością jest m.in. każda czynność przed sądem lub innym odpowiednim organem albo przed sądem polubownym, podjęta bezpośrednio w celu dochodzenia, ustalenia, zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia, jak również wszczęcie mediacji.
Do tych czynności zalicza się właśnie między innymi wniosek o zawezwanie do próby ugodowej.
Spis treści:
Zawezwanie do próby ugodowej jest czynnością inicjującą postępowanie pojednawcze. Przybiera postać pisma procesowego, w którym jedna strona składa drugiej propozycję zawarcia ugody przed sądem. Jest to jeden ze sposobów polubownego rozwiązywania sporów, bez potrzeby prowadzenia często wieloletnich sporów sądowych. W optymistycznym wariancie kończy się zawarciem ugody przed sądem, która ma moc prawomocnego orzeczenia i rozstrzyga sprawę. Jeśli strony nie dojdą do porozumienia, postępowanie pojednawcze zostaje umorzone i strony mogą dochodzić swoich praw na drodze tradycyjnego postępowania.
W aktualnym stanie prawnym zawezwanie do próby ugodowej, a więc wszczęcie postępowania pojednawczego co do zasady przerywa bieg przedawnienia. Jest bowiem traktowane jako wspomniana wyżej czynność przed sądem zmierzająca bezpośrednio do dochodzenia roszczenia. Przerwanie biegu przedawnienia następuje niezależnie od wyniku przeprowadzonego postępowania pojednawczego, czyli nie jest uzależnione od zawarcia ugody. Podobnie zresztą rzecz ma się z mediacją.
W praktyce zawezwanie do próby ugodowej, oprócz niewątpliwie sposobu na rozstrzygnięcie sporu, stało się instrumentem do przerywania biegu przedawnienia i przedłużania ochrony prawnej roszczenia, bez faktycznej woli zawarcia ugody.
Wyobraźmy sobie, że roszczenie między przedsiębiorcami przedawnia się z upływem 3 lat w dniu 31 grudnia 2022 roku. Przedsiębiorca z różnych przyczyn nie chce wytoczyć powództwa (nie ma środków na prowadzenie sprawy, gromadzi dowody albo po prostu zorientował się w ostatniej chwili o grożącym przedawnieniu i brak mu czasu). Złożenie zawezwania do próby ugodowej spowoduje, iż przedsiębiorca zyska kolejne 3 lata na możliwość pozwania swojego przeciwnika. Zawezwanie do próby ugodowej jest przy tym tańszym środkiem od pozwu, bowiem podlega opłacie w wysokości 1/5 opłaty od pozwu. Zawezwanie może być powtarzane. Choć i tutaj trzeba wspomnieć, że część orzecznictwa wypowiadała się przeciwko możliwości formułowania kolejnych wezwań do próby ugodowej celem przerwania biegu przedawnienia, dopuszczając taką akcję tylko jednorazowo (tak między innymi Sąd Apelacyjny w Warszawie z 6 czerwca 2014 r., sygn. akt I ACa 12/14).
Co więcej w orzecznictwie sądów, zaczął pojawiać się pogląd, zgodnie z którym działanie strony nastawione wyłącznie na przerwanie biegu przedawnienia nie jest czynnością bezpośrednio zmierzająca do dochodzenia roszczenia i powinno być traktowane jako nadużycie prawa. Wszystko jednak zależy od okoliczności i … od sądu je oceniającego. Brak było więc jednolitości w tej sprawie.
Ustawodawca postanowił „pomóc” sądom i problem ten rozstrzygnąć. Ustawa z dnia 2 grudnia 2021 roku o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw zmienia skutki zawezwania do próby ugodowej i wszczęcia mediacji. Zmiany wchodzą w życie z dniem 30 czerwca 2022 roku.
Nowa regulacja wprost wymienia wniosek o zawezwanie do próby ugodowej jako przyczynę zawieszenia biegu przedawnienia co do roszczeń objętych wnioskiem. Zatem złożenie wniosku
o zawezwanie do próby ugodowej nie będzie traktowane jako czynność zmierzająca bezpośrednio do dochodzenia roszczenia i nie będzie przerywało biegu przedawnienia. Oczywiście zawezwanie do próby ugodowej dalej będzie wydłużało okres przedawnienia, ale tylko o czas trwania postępowania pojednawczego. Podobnie w przypadku wszczęcia mediacji.
Dla przykładu, jeżeli termin 6 letniego przedawnienia kończy się 31 grudnia 2022 roku, to składając wniosek o zawezwanie do próby ugodowej w dniu 1 lipca 2022 nie przerwiemy biegu przedawnienia i nie wydłużymy go do 2028 roku. Termin ten nie zostanie zawieszony tylko na kilka miesięcy, tj. do czasu zakończenia postępowania pojednawczego.
Od 30 czerwca 2022 roku zawezwanie do próby ugodowej oraz wszczęcie mediacji będzie więc wyłącznie zawieszać, a nie przerywać bieg przedawnienia. Do postępowań pojednawczych wszczętych przed tą datą stosuje się regulacje, czyli skutki dotychczasowe.
W założeniu zmiana ta ma doprowadzić do zwiększenia pewności w obrocie gospodarczym oraz do zmniejszeniu przypadków nadużycia prawa. Mając na uwadze dotychczasowe praktyki, może to wpłynąć także na zmniejszenie wszczynanych postępowań pojednawczych i mediacji.
Ocena tego rozwiązania, jak to zwykle bywa w kwestiach prawnych, zależy od strony stołu, po której siedzimy.
Zachęcamy do przeczytania naszego poprzedniego artykułu na temat Centralnego Rejestru Umów - Achtelik Siwka i Wspólnicy Kancelaria adwokacka Katowice.
Chcesz wiedzieć więcej o naszym zespole?
