Zagraniczna delegacja pracownika a ubezpieczenie – Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ)

Pracodawca, oddelegowując pracownika na określony czas do świadczenia pracy poza terytorium kraju, nie ma obowiązku ubezpieczenia pracownika dodatkowo na czas zagranicznej podróży służbowej, tym niemniej jest to jednak zalecane. Z pomocą niewątpliwie może tutaj przyjść system EKUZ, a więc Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego, uprawniająca do świadczeń zdrowotnych na terenie Państw UE. O wydanie karty EKUZ dla pracowników może wystąpić zarówno sam pracownik, jaki pracodawca, składając zbiorczy wniosek o wydanie kart dla wszystkich pracowników, z tym że powinien wtedy posiadać upoważnienie od każdego pracownika do złożenia wniosku i wydania karty. EKUZ uprawnia tylko do świadczeń niezbędnych, a więc takich, których udzielenie jest konieczne do tego, by pracownik mógł świadczyć pracę za granicą bez konieczności powrotu do kraju. Uzyskanie tej karty nie jest jednak obowiązkiem pracodawcy, ale jest to rekomendowane, zwłaszcza w sytuacji, gdy pracodawca nie decyduje się na zakup odrębnego ubezpieczenia dla pracownika.

Odnosząc się do sposobu funkcjonowania świadczeń zdrowotnych np. na terytorium Niemiec wypada zauważyć, że ma tam miejsce rozdzielenia świadczeń „chorobowych” i „wypadkowych” - świadczenia związane z wypadkiem np. komunikacyjnym nie są udzielane na podstawie karty EKUZ, ale potrzebne jest złożenie dodatkowego wniosku i uzyskanie dokumentu poświadczającego prawo do świadczeń wypadkowych. Aby go uzyskać powinny być spełnione następujące warunki:

• Podleganie ustawodawstwu polskiemu w dniu w którym doszło do wypadku – dokumentem potwierdzającym właściwość ustawodawstwa polskiego jest dokument A1/E101 wydawany przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) – dokument A1/E10 jest to dokument poświadczany przez ZUS w chwili składania wn. o EKUZ
• Podleganie polskiemu ubezpieczeniu wypadkowemu i zdrowotnemu w dniu w którym doszło do wypadku.
• Uznanie przez pracodawcę lub podmiot wskazany w krajowych przepisach z zakresu wypadków przy pracy, iż zaistniałe zdarzenie zostało zakwalifikowane jako wypadek przy pracy i odnotowane w rejestrze wypadków przy pracy, zgodnie z obowiązującym w Polsce prawem

Ponadto, zgodnie z ustawodawstwem właśnie m.in. niemieckim pacjent zobowiązany jest do ponoszenia części kosztów udzielanych mu rzeczowych świadczeń zdrowotnych, jako jego partycypacja w kosztach leczenia, które to koszty nie są refundowane przez NFZ i tym samym za pośrednictwem karty EKUZ. Te koszty kształtują się przykładowo w następujący sposób:

• 10 euro za każdy dzień pobytu w szpitalu (chyba że pobyt przekracza 28 dni)
• 10% ceny za leki i materiały opatrunkowe (min. 5 euro a max. 10 euro) - chyba że stosuje się leki bez recepty - wtedy pacjent pokrywa całość kosztów tych leków
• 10% kosztów transportu do szpitala karetką (min. 5 euro a max. 10 euro) – przy czym w ogóle sam transport jako taki dopuszczalny jest wyłącznie gdy lekarz stwierdzi sytuację zagrożenia życia lub jest to niezbędne dla zdrowia pacjenta

W sytuacji, gdy pracownik poniesie koszty leczenia w podmiocie prywatnym to mogą one zostać zwrócone przez polski NFZ ale wyłącznie w cenach obowiązujących w Polsce i po spełnieniu warunków określonych w ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej i rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie wykazu świadczeń opieki zdrowotnej wymagających uprzedniej zgody dyrektora oddziału wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia (na niektóre świadczenia trzeba uzyskać uprzednią zgodę).

W przypadku, gdy pracownik ani nie posiada dodatkowego ubezpieczenia, ani też nie posiada karty EKUZ, bądź też karta EKUZ nie umożliwia refundacji wszystkich świadczeń, to pracodawca obowiązany jest do pokrycia niezbędnych (tylko i wyłącznie) kosztów leczenia pracownika. Wydatki te powinny ponadto być udokumentowane. Wynika to wprost z przepisów rozporządzenia Ministra pracy i polityki społecznej z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej - które należy stosować odpowiednio do pracodawców z sektora prywatnego w sytuacji, gdy wewnętrzne uregulowania obowiązujące u pracodawcy nie określają tej materii (wynika to z art. 77⁵Kodeksu pracy) – chociaż zgodnie z orzeczeniami sądów przepisy rozporządzenia stosuje się także w przypadku, gdy przepisy wewnątrzzakładowe regulują sytuację pracowników w sposób mniej korzystny (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 12 czerwca 2014 r., II PZP 1/14, wyrok Sąd Apelacyjnego w Gdańsku, z dnia 16 września 2014 r. sygn. akt III APa 19/14). Zgodnie z § 19 w.w rozporządzenia:

„1. W przypadku choroby powstałej podczas podróży zagranicznej pracownikowi przysługuje zwrot udokumentowanych niezbędnych kosztów leczenia za granicą.

2. Zwrot kosztów, o których mowa w ust. 1, następuje ze środków pracodawcy, z wyjątkiem świadczeń gwarantowanych udzielonych zgodnie z przepisami o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w Unii Europejskiej, o których mowa w art. 5 pkt 32 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027, z późn. zm.3)).

3. Nie podlegają zwrotowi koszty zakupu leków, których nabycie za granicą nie było konieczne, koszty zabiegów chirurgii plastycznej i kosmetycznych oraz koszty nabycia protez ortopedycznych, dentystycznych lub okularów.

4. W razie zgonu pracownika za granicą, pracodawca pokrywa koszty transportu zwłok do kraju.”

Reasumując, mimo że ubezpieczanie pracownika kierowanego na zagraniczną delegację nie jest konieczne, to jednak nawet samo zapewnienie mu Europejskiej Karty Ubezpieczenia (EKUZ) może często okazać się niewystarczające, i tym samym narażać pracodawcę na konieczność poniesienia szeregu dodatkowych, nierzadko wysokich, kosztów.