Czy od wynagrodzenia wypłacanego prokurentom i pełnomocnikom spółek należy naliczać składki na ubezpieczenie społeczne? Odpowiedź zależy oczywiście od podstawy wypłacania tego wynagrodzenia – czy będzie nią zawarta umowa o pracę, umowa zlecenia/kontrakt menadżerski, czy też powołanie.
W przypadku zawarcia umowy o pracę czy umowy zlecenia, sytuacja jest klarowna – od wynagrodzenia uzyskiwanego na tej podstawie, naliczane i odprowadzane są składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne prokurenta oraz pełnomocnika, gdyż to właśnie umowy są podstawą wypłaty wynagrodzenia. Osoby będące pracownikami lub wykonujące prace na podstawie umowy zlecenia objęte są obowiązkowo ww. ubezpieczeniami.
Co jednak w przypadku, gdy podstawą wypłacanego wynagrodzenia prokurenta jest wyłącznie uchwała odpowiedniego organu spółki, powołująca do pełnienia określonej funkcji i przewidująca wynagrodzenie z tego tytułu? Uzyskiwane wynagrodzenie przez prokurenta z tytułu powołania nie podlega oskładkowaniu ZUS. Powołanie do pełnienia określonej funkcji, będące samoistną podstawą podejmowanych czynności, bez konieczności zawierania jakiejkolwiek umowy, nie stanowi tytułu do objęcia ubezpieczeniem społecznym.
Powyższy pogląd dotyczy tak wynagrodzenia należnego prokurentowi, jak i pełnomocnikowi nie będącemu jednocześnie prokurentem.
Przepisy kodeksu spółek handlowych przewidują zasadniczo powoływanie pełnomocnika wyłącznie do konkretnych czynności – np. zawarcia umowy między członkiem zarządu a spółką, lub reprezentowania spółki w organizacji, czy też w przypadku, gdy akcjonariusz lub komandytariusz miałby być reprezentantem spółki.
Zgodnie z postanowieniami Kodeksu cywilnego, prokura jest pełnomocnictwem udzielonym przez przedsiębiorcę podlegającego obowiązkowi wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej albo do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego, które obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstw. Nie można ograniczyć prokury ze skutkiem wobec osób trzecich, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.Nie ma więc przeszkód, aby udzielić pełnomocnictwa o zakresie węższym, niż przewidziany dla ustanowienia prokury. W takim przypadku należy oczywiście wskazać dokładny zakres umocowania pełnomocnika (np. do zawierania konkretnych umów, organizacji wydarzenia itp.). Udzielając pełnomocnictwa, można też przyznać pełnomocnikowi wynagrodzenie z tego tytułu.
Jednocześnie, skoro prokura stanowi szczególną formę pełnomocnictwa, a wynagrodzenie z tego tytułu nie podlega oskładkowaniu, to analogiczny wniosek należy wysnuć w stosunku do wynagrodzenia otrzymywanego w przypadku udzielenia „zwykłego” pełnomocnictwa. Udzielenie pełnomocnictwa wynika z oświadczenia woli mocodawcy i nie wymaga, dla swojej ważności lub skuteczności, zawierania odrębnej umowy. Prokura stanowi z kolei szczególny rodzaj pełnomocnictwa. Samo udzielenie pełnomocnictwa/prokury nie rodzi też po stronie pełnomocnika obowiązku podejmowania określonych czynności, a stanowi upoważnienie do ich wykonywania. Wobec powyższego można uznać, że także i pełnienie przez pełnomocnika swojej funkcji w oparciu o powołanie, podobnie jak wynagrodzenie prokurenta z tytułu powołania, na podstawie uchwały właściwego organu (gdy funkcja ta nie wynika z obowiązków pracowniczych tej osoby), nie stanowi samoistnego tytułu rodzącego obowiązek ubezpieczeń społecznych. Innymi słowy wynagrodzenie prokurenta jak i wynagrodzenie pełnomocnika z tytułu powołania nie podlega ZUS. Powołanie stanowi każdą formę prowadzącą do nawiązania stosunku organizacyjnego. Następstwem nawiązanego stosunku organizacyjnego może być, lecz nie musi, nawiązanie stosunku obligacyjnego np.: umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej. W przypadku, gdy stosunek obligacyjny nie występuje, to brak jest również podstawy do objęcia takiego pełnomocnika ZUS.
Jeżeli macie Państwo pytania dotyczące prawa pracy, obsługi prawnej firm, analizy i audytu przyjętych w jednostce zasad postępowania - zachęcamy do kontaktu. Kancelaria prawna Achtelik Siwka i Wspólnicy Adwokaci i Radcy Prawni w Katowicach zapewnia wsparcie prawne w tym zakresie.
Zgodnie z nowelizacją art. 66 Ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, obowiązującą od 1 lipca 2022 roku, obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają m.in. osoby powołane do pełnienia funkcji na mocy aktu powołania oraz prokurenci, które z tego tytułu pobierają wynagrodzenie podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym niezależnie od kwalifikacji do źródła przychodu w rozumieniu ustawy o PIT, z wyłączeniem osób uzyskujących przychody z działalności wykonywanej osobiście, których roczne wynagrodzenie z tego tytułu nie przekracza kwoty 6000 zł.
Pełnienie funkcji prokurenta, będące nowowprowadzonym tytułem do ubezpieczenia zdrowotnego, generuje obowiązek zapłaty składek z dniem powołania, przy czym składka jest ustalana od kwoty wypłaconego wynagrodzenia.
Poprzednio ww. przepis nakazywał pobieranie składek na ubezpieczenie zdrowotne wyłącznie od wynagrodzeń wypłacanych osobom powołanym do pełnienia funkcji na mocy aktu powołania.
W wyniku nowelizacji, obowiązkiem tym zostali objęci także i prokurenci. Charakter wprowadzonej zmiany świadczyć więc powinien o tym, że na gruncie poprzednio obowiązujących przepisów, prokurenci lub pełnomocnicy nie byli zaliczani do kategorii „osób powołanych do pełnienia funkcji na mocy aktu powołania”, co zrodziło konieczność ich literalnego wymienienia w treści ww. przepisu. Jednocześnie, nadal wynagrodzenie wypłacane pełnomocnikom spółki, nie będącym jednocześnie prokurentami, nie powinno stanowić podstawy do objęcia ich ubezpieczeniem zdrowotnym. Kwestia ta jednak w praktyce z pewnością rodzić będzie rozbieżności i spory, bowiem jeszcze przed wprowadzoną nowelizacją Ministerstwo Zdrowia wyjaśniało, że „katalog osób powołanych obejmuje także prokurentów. Prokura jako forma szczególna pełnomocnictwa jest ustanawiana, przy czym dochodzi do tego w drodze aktu powołania, o czym świadczy stosowanie przez prawodawcę wyrażenia „powołanie” w art. 208, art. 30058 § 7, art. 30064, art. 30075, art. 371 ustawy z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych”. Powołanie prokurenta jest czynnością, która przynależy do zakresu wyrażenia „akt powołania”, a zatem na podstawie art. 66 ust. 1 pkt 35a ustawy o świadczeniach zdrowotnych prokurenci są objęci obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym”.
Tym niemniej, akceptacja powyższego poglądu powinna prowadzić do odmiennej redakcji ww. przepisu, który w takim przypadku winien brzmieć „osoby powołane do pełnienia funkcji na mocy aktu powołania, w tym prokurenci” co wskazywałoby na fakt, że prokurenci również traktowani są jako osoby powołane do pełnienia funkcji na podstawie aktu powołania.
Chcesz wiedzieć więcej o naszym zespole?
