TARCZA 3.0 CO NOWEGO?
Tarcza 3.0, czyli ustawa z dnia 14 maja 2020 roku o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2, została podpisana przez Prezydenta i opublikowana 15 maja w Dzienniku Ustaw. W niniejszym materiale omówimy najważniejsze rozwiązania i zmiany w dotychczasowych przepisach, wprowadzone tzw. tarczą numer trzy.
I. Nieważność umowy przewłaszczającej nieruchomość na zabezpieczenie.
Ustawa wprowadza do Kodeksu cywilnego na stałe art. 387[1], zgodnie z którym nieważna jest umowa,
w której osoba fizyczna zobowiązuje się do przeniesienia własności nieruchomości służącej zaspokojeniu jej potrzeb mieszkaniowych w celu zabezpieczenia roszczeń wynikających z tej lub innej umowy niezwiązanej bezpośrednio z działalnością gospodarczą lub zawodową tej osoby, w przypadku gdy:
1) wartość nieruchomości jest wyższa od wartości zabezpieczonych roszczeń powiększonych o wysokość odsetek maksymalnych za opóźnienie od tej wartości za okres 24 miesięcy lub
2) wartość zabezpieczonych roszczeń nie jest zabezpieczona lub
3) zawarcie umowy nie zostało poprzedzone wyceną wartości rynkowej nieruchomości przez biegłego rzeczoznawcę.
Jest to środek mający służyć ochronie konsumenta. Eliminuje także możliwość zawierania takich umów jeżeli obiema stronami umowy są osoby fizyczne działające w sposób niezwiązany z działalnością gospodarczą lub zawodową.
Umowy zawarte przed 16 maja 2020 roku nie są nieważne na mocy tego przepisu.
II. Ograniczenia egzekucji z nieruchomości.
Ustawa wprowadza zmianę do postępowania egzekucyjnego, która uniemożliwia wyznaczenie terminu licytacji egzekwowanej nieruchomości, jeżeli wartość wierzytelności jest mniejsza niż 1/20 oszacowania nieruchomości zabudowanej budynkiem mieszkalnym służącym zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych dłużnika.
Przy czym ograniczenia tego nie stosuje się, jeżeli
1) łączna suma wierzytelności kilku wierzycieli którzy składają wniosek o wyznaczenie terminu licytacji wynosi co najmniej 1/20 wartości nieruchomości lub
2) wierzycielem jest Skarb Państwa lub
3) wierzytelność wynika z wyroku karnego lub
4) dłużnik wyraził zgodę na licytację;
5) sąd wyraził zgodę na licytację – sąd wyraża zgodę m.in. jeżeli przemawia za tym wysokość
charakter wierzytelności lub brak jest innej możliwości zaspokojenia.
Ograniczenia te stosuje się także do postępowań wszczętych i niezakończonych przed 16 maja 2020 roku, jeżeli przed tą datą nie został złożony wniosek o wyznaczenie terminu pierwszej licytacji.
III. Karalność praktyk lichwiarskich.
Wprowadzono karalność żądania zapłaty od konsumenta kosztów pozaodsetkowych oraz odsetek ustalonych w wysokości co najmniej dwukrotności maksymalnych kosztów i maksymalnych odsetek ustalonych na podstawie odrębnych przepisów, naliczonych w związku z udzieloną mu pożyczką, kredytem lub inną umową przewidująca zwrot otrzymanego świadczenia. Zagrożenie karą to od 3 miesięcy do 5 lat.
Zauważyć należy, iż nie będzie karalne samo ustalanie np. w umowie takich należności przekraczających dwukrotnie dopuszczalne normy, a dopiero żądanie ich zapłaty w formie czynności faktycznych (np. rozmowy, ponaglenia) lub czynności prawnych i procesowych (np. wytoczenie powództwa o te należności).
IV. Zmiany w działaniu sądów powszechnych i biegu terminów.
Ustawą zmodyfikowano – rozszerzono katalog spraw uznanych za sprawy pilne, które są rozpoznawane przez sąd w przypadku odwołania innych rozpraw oraz dla których może być wyznaczony inny sąd równorzędny w przypadku zaprzestania działalności przez sąd właściwy.
Ponadto z dniem 24 maja 2020 roku zaczynają biec dalej zawieszone tarczą i zaczynają biec które się nie rozpoczęły terminy procesowe i sądowe oraz terminy materialnoprawne, jak np. terminy przewidziane w prawie administracyjnym, w tym terminy przedawnienia, terminy procesowe przewidziane w postępowaniu administracyjnym i sądowoadministracyjnym, cywilnym, karnym i karnoskarbowym i egzekucyjnym itd.
Z dniem 16 maja 2020 roku zaczął biec dalej bieg przedawnienia karalności oraz wykonania kary
w sprawach o przestępstwa, przestępstwa skarbowe oraz wykroczenia.
Wideorozprawy.
W okresie stanu epidemii i stanu zagrożenia epidemicznego oraz w okresie roku od uchylenia tego stanu, jako zasadę w postępowaniu cywilnym wprowadzono przeprowadzanie wideorozpraw (rozpraw i posiedzeń jawnych z wykorzystaniem urządzeń technicznych umożliwiających porozumiewanie się na odległość w czasie rzeczywistym z jednoczesnym przekazem dźwięku i obrazu), chyba że przeprowadzenie rozprawy w sposób tradycyjny nie wywoła nadmiernego zagrożenia dla zdrowia. Podobnie w postępowaniu sądowoadministracyjnym.
Posiedzenia niejawne.
Przewodniczący może zarządzić również przeprowadzenie posiedzenia niejawnego, nawet jeśli wymagane jest przeprowadzenie rozprawy, jeśli uzna że rozpoznanie sprawy jest konieczne, a przeprowadzenie tradycyjnej rozprawy byłoby nadmiernie niebezpieczne i nie jest możliwe przeprowadzenie wideorozprawy. Strona może wnieść sprzeciw na takie zarządzenie w terminie 7 dni od zawiadomienia. Wówczas nie jest możliwe przeprowadzenie posiedzenia niejawnego. Podobnie w postępowaniu sądowoadministracyjnym, z tym że bez prawa sprzeciwu.
Wyrok na posiedzeniu niejawnym.
Jeżeli zostało przeprowadzone postępowanie dowodowe, Sąd może wydać wyrok na posiedzeniu niejawnym po uprzednim odebraniu pisemnych stanowisk od stron.
Apelacja i skarga kasacyjna
W określonych przepadkach sąd II instancji może skierować sprawę do rozpoznania na posiedzenie niejawne, chyba że strona zażąda przeprowadzenia rozprawy. Podobnie NSA może skierować sprawę ze skargi kasacyjnej na posiedzenie niejawne w określonych przypadkach, jeżeli strony wyrażą na to zgodę
V. Zwiększenie kwoty wolnej od potrąceń.
Ustawa zwiększa limit kwoty wynagrodzenia za pracę wolnej od potrąceń o 25% na każdego nieosiągającego dochodu członka rodziny, którego pracownik ma na utrzymaniu, jeżeli pracownikowi temu zostało obniżone wynagrodzenie w związku z COVID-19 lub członek jego rodziny utracił źródło dochodu.
VI. Zmiany w świadczeniach na rzecz przeciwdziałania skutkom kryzysu.
Ustawa wprowadza m.in. możliwość uzyskania dofinansowania do wynagrodzeń pracowników z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych dla podmiotów, które posiadają tytuł prawny do zabytku o statusie pomnika historii lub wpisanego na listę dziedzictwa światowego.
O świadczenie postojowe może ubiegać się przedsiębiorca, który prowadził działalności przed 1 kwietnia 2020 roku (dotychczas była to data lutego 2020 roku).
Mikropożyczkę może uzyskać przedsiębiorca który prowadził działalność przed 1 kwietnia 2020 roku (dotychczas była to data 1 marca 2020 roku).
Katalog osób uprawnionych do zwolnienia z obowiązku opłacania składek ZUS został powiększony. Ustawa wprowadza możliwość uzyskania zwolnienia na okres od 1 kwietnia do 31 maja 2020 roku dla płatnika, będącego osobą prowadzącą pozarolniczą działalność, opłacającego składki wyłącznie na własne ubezpieczenie społeczne lub zdrowotne, jeżeli:
- prowadził działalność przed 1 kwietnia 2020 roku;
- przychód z tej działalności w rozumieniu ustawy o PIT uzyskany w pierwszym miesiącu, za który składany jest wniosek był wyższy niż 300 % prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia brutto
w gospodarce narodowej w 2020 roku oraz
- dochód z tej działalności w rozumieniu przepisów o PIT uzyskany w tym okresie nie był wyższy niż 7.000 zł.
Zwolnienie ze składki zdrowotnej może uzyskać również przedsiębiorca korzystający z tzw. ulgi na start.
Co istotne zwolnienie obejmuje także składki już opłacone za miesiąc kwiecień i maj 2020 roku. Należności te podlegają zwrotowi na zasadach opisanych w art. 24 ustawy systemowej.
aplikant adwokacki Tomasz Grot
adwokat Maciej Siwka
