Z dniem 15 sierpnia 2015 roku znowelizowano art. 3§2 pkt 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, znacząco ograniczając możliwość ochrony sfery prawnej podatników, którym wstrzymywano zwrot podatku VAT do czasu zakończenia weryfikacji rozliczenia, najczęściej dokonywanego w ramach kontroli podatkowej.
Zgodnie z obowiązującym brzmieniem art. 3§2 pkt 4 ustawy prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje orzekanie w sprawach skarg na inne niż określone w pkt 1-3 akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa, z wyłączeniem aktów lub czynności podjętych w ramach postępowania administracyjnego określonego w ustawie z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2016 r. poz. 23) oraz postępowań określonych w działach IV, V i VI ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613, z późn. zm.) oraz postępowań, do których mają zastosowanie przepisy powołanych ustaw.
Z literalnego więc brzmienia przepisu wynika, że ustawodawca wyłączył możliwość zaskarżania postanowień przedłużających termin zwrotu nadwyżki podatku naliczonego VAT, wydanych w ramach kontroli podatkowej, postępowania podatkowego oraz postępowania kontrolnego.
Tak też było do tej pory to rozumiane przez Sądy Administracyjne, które w przeważającej mierze skargi podatników na postanowienia o przedłużeniu zwrotu podatku VAT odrzucały, z uwagi na fakt, że sprawy te traktowane były jako nienależące do właściwości sądów administracyjnych.
Co prawda pojawiały się orzeczenia choć jeszcze nieprawomocne, w których czytamy o dopuszczalności takiej skargi, jednak można było policzyć je na palcach jednej ręki.
Przyjęcie koncepcji uniemożliwiającej zaskarżenie postanowienia o zwrocie nadwyżki podatku VAT, znacząco ograniczyłoby możliwość ochrony praw podatników, nie tylko mając na względzie terminowość prowadzonego wobec nich postępowania, ale także ocenę jego legalności.
Postanowienie o przedłużeniu zwrot podatku VAT do czasu zakończenia weryfikacji rozliczenia podatnika powinno podlegać kontroli sądowej, aby nie naruszać zasady proporcjonalności stosowania tego środka. Takie stanowisko zostało zresztą wyrażone w wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 18 grudnia 1997 roku w sprawach połączonych C-286/94, C-340/95, C-401/95, C-47/96 (Garage Molenheide BVBA, Peter Schepens, Bureau Rik Decan-Business Research&Development NV (BRD) oraz Sanders BVBA.
Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale siedmiu sędziów z dnia 24 października 2016 roku, sygn. akt I FPS 2/16 stwierdził, że przedłużenie terminu zwrotu różnicy podatku, o którym mowa w art. 87 ust. 2 zdanie drugie ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054, z późn. zm.), w przypadku, gdy weryfikacja rozliczenia podatnika dokonywana jest w ramach kontroli podatkowej (lub postępowania podatkowego, lub postępowania kontrolnego) następuje w formie zaskarżalnego zażaleniem postanowienia naczelnika urzędu skarbowego, przewidzianego w art. 274b w związku z art. 277 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613, z późn. zm.), na które przysługuje skarga do sądu administracyjnego na podstawie art. 3 § 2 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2016 r. poz. 718, z późn. zm.).
W
obecnym więc stanie prawnym postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego o
przedłużeniu terminu zwrotu podatku VAT, jest postanowieniem zaskarżalnym
zażaleniem, zgodnie z art. 274b§2 ustawy Ordynacja podatkowa, na które w dalszej kolejności przysługiwać będzie skarga do WSA.
Tym samym Naczelny Sąd Administracyjny odszedł od dotychczas przyjętej linii
orzeczniczej, zgodnie z którą zaskarżanie postanowienia o przedłużeniu terminu
zwrotu podatku VAT poprzedzone miałoby być wezwaniem organu do usunięcia
naruszenia prawa.
Zażalenie na postanowienie o przedłużeniu zwrotu podatku VAT wnosimy w 7 dniowym terminie, zgodnie z wyżej wymienionym art. 274b Ordynacji podatkowej.
Na dzień formułowania tego wpisu brak jeszcze uzasadnienia powołanej wyżej uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego, niemniej wydaje się, że Sąd ten wrócił do koncepcji rozumienia postanowienia o przedłużeniu zwrotu podatku VAT, jako aktu rozstrzygającego o istocie sprawy, tak jak już kiedyś zresztą NSA wskazywał w swojej uchwale I FSK 5/02.
Reasumując Naczelny Sąd Administracyjny zagwarantował tym samym podatnikom możliwość ochrony ich praw dając możliwość zaskarżania postanowień o przedłużeniu terminu zwrotu podatku VAT do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego.
