W sytuacji gdy rodzice żyją w rozłączeniu, uregulowanie kontaktów z dzieckiem w drodze postanowienia sądu lub ugody nie rozwiązuje problemu. Konflikt zaognia się, gdy jeden rodzic utrudnia lub uniemożliwia wykonywanie kontaktów, częstokroć robiąc po prostu na złość drugiemu z rodziców.
Utrudnianie wykonywania kontaktów, czy też precyzyjniej wykonywania orzeczenia/ugody regulującej kontakty przybiera najczęściej następujące formy:
Rozwiązaniem jest tzw. egzekucja kontaktów z dzieckiem. Nie odbywa się ona jednak w trybie egzekucji roszczeń niepieniężnych prowadzonej przez komornika. Jest to szczególne postępowanie wprowadzone do procedury cywilnej celem stworzenia skuteczniejszych rozwiązań ochrony uprawnień rodziców. Egzekucję kontaktów z dzieckiem regulując przepisy art. 59815 – 59822 dodane do rozdziału regulującego sprawy rodzinne i opiekuńcze.
Wprowadzone postępowanie w zakresie egzekucji kontaktów z dzieckiem, składa się z dwóch etapów.
Pierwszy etap polega jedynie na zagrożeniu nakazania zapłaty sumy pieniężnej. Drugi etap jest konsekwencją dalszych naruszeń i polega już na nakazaniu zapłaty sumy wcześniej zagrożonej. Do podjęcia tych postępowań zawsze wymagany jest wniosek uprawnionego. Sąd nie może wszcząć postępowania z urzędu. Do rozpoznania tych wniosków właściwy jest zawsze sąd opiekuńczy – sąd rejonowy właściwy dla miejsca pobytu dziecka, niezależnie od tego, czy w tym samym czasie przed innym sądem toczy się postępowanie np. o rozwód. W obu przypadkach sąd wydaje postanowienie, na które uczestnikom przysługuje zażalenie. Przed wydaniem postanowień na każdym etapie obligatoryjne jest wysłuchanie uczestników postępowania.
W pierwszym etapie sąd, stwierdzając naruszenie obowiązków w przedmiocie kontaktów i po uwzględnieniu sytuacji majątkowej naruszającego, zagrozi mu nakazaniem zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej na rzecz drugiego z rodziców (opiekunów) za każdy przypadek naruszenia. Wniosek do sądu może złożyć uprawniony do kontaktów, jeżeli kontakty te są bezprawnie utrudniane albo rodzic sprawujący pieczę nad dzieckiem, jeżeli uprawniony do kontaktów nie wywiązuje się ze swoich obowiązków. Dotyczy to także łamania zakazu kontaktu z dzieckiem. Co do zasady ten etap ma funkcję prewencyjną – zagrożenie zapłaty swego rodzaju kary w założeniu powinno mobilizować osobę, której dotyczy, do przestrzegania ustalonych reguł kontaktów. Etap ten można pominąć tylko wówczas, gdy już na etapie regulowania kontaktów, czy to w postanowieniu sądu, czy w ugodzie zatwierdzonej przez sąd, zagrożenie nakazaniem zapłaty zostało już wprowadzone. Wówczas można rozpocząć od razu do etapu drugiego. Wskazać należy, iż zagrożenie takie może nałożyć tylko sąd. Nie będzie skuteczna umowa (ugoda) między rodzicami dotycząca tej kwestii.
Jeżeli osoba, na którą zostało nałożone zagrożenie, nadal nie stosuje się do orzeczenia sądu
w przedmiocie kontaktów, drugi z opiekunów, który jest tą sytuacją pokrzywdzony może wystąpić
z wnioskiem do sądu o nakazanie zapłaty na jego rzecz uprzednio orzeczonej sumy pieniężnej za każdy przypadek naruszenia. W przypadku zmiany okoliczności sąd wyjątkowo może zmodyfikować stawkę ustaloną na pierwszym etapie. Orzeczenie sądu po uprawomocnieniu jest wykonalne bez potrzeby uzyskiwania klauzuli wykonalności. Oznacza to, iż nie musimy oczekiwać, aż sąd nada klauzulę wykonalności i ponosić kosztów jej nadania, wystarczy, iż otrzymamy tylko potwierdzenie prawomocności. Egzekucja orzeczonej sumy pieniężnej odbywa się za pośrednictwem komornika. Kwestią czysto proceduralną jest to, iż sąd umorzy postępowanie, jeżeli w ciągu 6 miesięcy od uprawomocnienia się ostatniego postanowienia nie wpłynął kolejny wniosek. Polega to na tym, że wyżej wskazane postanowienia nie kończą postępowania w przedmiocie wykonywania kontaktów, dlatego sąd musi je zakończyć. Oczywiście umorzenie postępowania nie niweczy wydanych w nim postanowień. Można wystąpić z wnioskiem o nakazanie zapłaty sumy określonej na pierwszym etapie. Można też dalej egzekwować sumy przyznane na drugim etapie.
Na marginesie trzeba dodać, iż oprócz nakazania zapłaty sumy pieniężnej, osoba uprawniona do kontaktu może domagać się zwrotu uzasadnionych wydatków poniesionych w związku z przygotowaniem kontaktów, do których nie doszło wskutek naruszenia obowiązków przez osobę, pod której pieczą dziecko pozostaje. Jako przykłady takich wydatków można podać koszty dojazdu do miejsca zamieszkania dziecka, koszty zakupu biletów wstępu, czy koszty noclegu. Podsumowując, wspomniany wyżej cel wprowadzenia tego szczególnego postępowania mimo dobrych chęci, w mojej opinii nie został spełniony. Zamiast uproszczenia i przyspieszenia reakcji na naruszenia związane z wykonywaniem kontaktów z dzieckiem, musimy przejść przez dwa postępowania, czyli dwa posiedzenia sądu. W dodatku każde z tych postanowień jest zaskarżalne, co w realiach polskiego sądownictwa wydłuża nam tę reakcję do co najmniej kilku miesięcy. Przyspieszenie mogłoby przynieść upowszechnienie wprowadzania postanowień z pierwszego etapu już do orzeczeń regulujących wykonywanie kontaktów, co obecnie nie ma miejsca zbyt często.
W Kancelarii Achtelik Siwka i Wspólnicy Adwokaci i Radcy Prawni sp.p. w Katowicach prowadzę sprawy dotyczące spraw rodzinnych. Zapraszam do kontaktu.
Chcesz wiedzieć więcej o naszym zespole?
